Czym jest mutyzm?
Jest to rodzaj zaburzenia mowy, przybierający postać całkowitego braku lub ograniczenia mowy u dziecka bądź dorosłego. Dotyczy osób, które nie mówią, choć nie mają uszkodzonych narządów mowy, nie są opóźnione umysłowo, nie są afatyczne. Zaburzenie można zaobserwować z reguły około 5-6 roku życia, w chwili rozpoczęcia przez dziecko nauki szkolnej. Można wyodrębnić wówczas dwa rodzaje takich dzieci:
- nie mówiące z uwagi na otoczenie,
- nie mówiące ze względu na lęk przed mówieniem.
Dziecko może unikać wypowiadania się z różnych powodów. Do najczęściej wymienianych przyczyn zalicza się:
- silnie stresujące sytuacje (np. pójście do przedszkola, szkoły);
- problemy w rodzinie (np. alkoholizm, śmierć rodzica, znęcanie fizyczne);
- błędy wychowawcze;
- negatywne nastawienie do kontaktu z określonymi osobami.
Diagnoza choroby
Wśród występujących rodzajów można wyodrębnić mutyzm:
- całkowity – osoba nie mówi w ogóle. Może wydawać nieartykułowane dźwięki, szeptać, czy też krzyczeć. Udziela także odpowiedzi – niewerbalnie – na stawiane pytania. Objawia się, zwłaszcza u małych dzieci, trudnymi do rozpoznania oznakami, jak trudności w przełykaniu, brak łaknienia.
- sytuacyjny – pojawia się u dzieci, które normalnie mówią. Ograniczenie wypowiedzi lub całkowity zanik mowy pojawia się tylko w określonych sytuacjach, z reguły trudnych, stresujących. W zastępstwie wybiera do komunikacji mimikę, gestykulację.
- selektywny (wybiórczy) – występuje u dzieci, które normalnie mówią. Zanik mowy lub jej ograniczenie następuje wyłącznie w stosunku do konkretnych osób. Wobec nich mogą unikać kontaktu wzrokowego i nieruchomieć albo uciekać, płakać, itp.
Diagnoza koncentruje się przede wszystkim na obserwacji dziecka oraz współpracy rodziców, opiekunów i specjalisty. W przypadku odmiany selektywnej i/lub sytuacyjnej można zaobserwować niemożność mówienia w wybranych sytuacjach lub przy konkretnych osobach. Dziecko rozumie przy tym język i go stosuje na co dzień. Schorzenie może być potwierdzone w momencie, gdy symptomy utrzymują się dłużej niż 4 tygodnie.
Leczenie
Po stwierdzeniu mutyzmu u dziecka należy podjąć jak najszybciej leczenie, nim zmiana się utrwali. Sprowadza się z reguły do regularnych spotkań z psychoterapeutą, w zależności od rodzaju zaburzenia może wymagać także pomocy logopedy. Niezwykle istotne znaczenie ma w tym przypadku normalna komunikacja z dzieckiem.